Vanaf vandaag t/m eind september valt in de kenniskeuken “de miniatuurstad Gennep” te bewonderen. Het bestaat uit een aantal maquettes van Gennepse bouwwerken die zijn gemaakt door Gradje Noij. Als enthousiaste modelbouwer heeft hij al menig huis in Gennep op schaal nagebouwd. Al jaren oogst zijn maquette van de markt en omgeving (in de Kenniskeuken) veel bewonderende blikken. Dit keer is daar een deel van de Zand- en Spoorstraat aan toegevoegd. We zien o.a. de panden waarmee Jan Linders, Café Bouman en van Sambeek ooit het Gennepse straatbeeld sierden. Heel bijzonder is ook zijn complete weergave van het Voorhoevepark. Over die bijzondere wijk, ooit gebouwd door de NBDS, hebben we hier voor u wat aanvullende informatie verzameld.
Woningnood
Met de komst van de NBDS, Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, in de zeventiger jaren van de 19e eeuw groeide de bevolking van Gennep aanzienlijk. Enkele decennia later, aan het begin van de 20e eeuw, was er sprake van een groot woningtekort in Gennep.
Hoewel de introductie van de woningwet (1901) woningbouwprogramma’s mogelijk maakte en er in Gennep zelfs een commissie werd ingesteld om na te gaan hoe men nieuwbouw kon realiseren, was de praktijk dat de bouw stagneerde. Volgens het Boxmeersch Weekblad van febr. 1913 lag dat vooral aan een gebrek aan medewerking van het gemeentebestuur. Zo vond de gemeente (maar ook de raad) het financieel risico van een krediet van hfl. 191.000 voor de bouw van 36 arbeiderswoningen in het Steendaal te hoog. Toch werd er in Gennep gebouwd om iets tegen de grote woningnood te doen. Het was de NBDS, met name president-directeur Voorhoeve die zich hiervoor inzette.
Al eerder
In 1872 – had de NBDS woningen gebouwd. Bij het bouwen van de spoorbrug werden de stenen voor de pijlers van de brug gebakken van klei die lokaal in Oeffelt werd gewonnen en verwerkt. Omdat men veel stenen over had, wilde de NBDS daarmee een aantal personeelswoningen realiseren aan de Heijenseweg. De woningen kwamen er – en ze staan er nog steeds – maar ze kwamen niet ten goede aan het spoorwegpersoneel!
De inspectie der Belastingen herinnerde de NBDS er namelijk aan dat de spoorwegmaatschappij een huisvestingsverplichting had naar de belasting-ambtenaren (komiezen) die in het grensstation Gennep waren gedetacheerd.
Een nieuw bouwinitiatief
Zoals opgemerkt zorgde de trage voortgang bij de gemeente ervoor dat de NBDS opnieuw een initiatief nam om zelf woningen te gaan bouwen. President-directeur Voorhoeve was van mening dat dergelijke woningen geschikt spoorwegpersoneel zouden kunnen aantrekken voor een baan bij de NBDS. Zijn plan omvatte het bouwen van woningen op het eigen NBDS-terrein achter het hoofdkantoor, langs het spoor richting brug. Dat terrein was ooit afgegraven om zand te leveren voor het ophogen van het rangeeremplacement en de toeritten naar de spoorbrug.
Het plan dat de stedenbouwkundige de vorm van een tuinwijk kreeg, omvatte 39 dubbele woningen van twee typen. Het grootste type (8 stuks) was bestemd voor de huisvesting van kaderpersoneel; het kleinere type bood werklieden een solide onderdak. De eerste serie woningen werd gebouwd tussen 1913 en 1915. Bij elke woning hoorde een berging en een klein perceeltje tuingrond. De Nederlandse Heidemaatschappij verzorgde de beplanting en de NBDS zorgde voor de verharde wegen. Bewoners huurden de woning voor hfl. 2,80 per week of hfl. 130.= per jaar.
In 1917 werd een ander deel van het NBDS-terrein geëgaliseerd en volgde de bouw van nog 9 blokken. Tot slot worden er een jaar later nog tien houten noodwoningen gebouwd.
Het project werd uitgevoerd door aannemer van den Heuvel uit Volkel. De aan-neemsom bedroeg hfl. 43.000 gulden (dat Is iets meer dan hfl. 1000.= per woning!)
De nieuwe woonbuurt kreeg de naam van de geestelijk vader Voorhoeve. De straat die van de Spoorstraat ernaar toe liep, heette eerst Duinweg maar werd omgedoopt in Voorhoevestraat. Na 1940 werd dit ook weer veranderd. Omdat het park al naar Voorhoeve was genoemd werd de straat ernaartoe nu naar Burgemeester Wolters (Burgemeester van Gennep 1913-1937) vernoemd. Aan de zuidzijde werd het Voorhoevepark ontsloten via de parallelweg langs de spoorlijn (Spoorwegje).
Met de beschreven woningbouw kreeg de woeste grond ten noorden van de spoorbaan een goede bestemming. In het midden van de negentiende eeuw heette deze plek in de volksmond de ‘Zandbergen’. Het waren met eikenstruiken bedekte uitlopers van de Maasduinen, waarop in de zeventiger jaren van vorige eeuw b.v. bungalows gezet zijn (de Logterberge).
Opmerkelijk
Het gebied van het Voorhoevepark lag ten gevolge van de zandwinning lager. Eerst werden de plaatsen waar de woningen kwamen te staan opgehoogd. Gevolg was dat de tuinen van de huizen gemiddeld tot wel 1 meter dieper lager. Later wordt die stukken ook opgehoogd. De hoogteverschillen zijn op onderstaande foto’s goed zichtbaar.
Gebruikte bronnen voor dit verhaal: Wiel van Dinter / Harm Teunissen / Geurt Franzen
