Veranderingen We kunnen nu de geveilde tekening van 1742 (links) naast de ets van 1758 leggen. We gaan dan dus de oorspronkelijke tekening van De Beijer (1742) vergelijken met zijn tekening (rechts), die van Liender omwerkte tot zijn ets van 1758. Kort gezegd: we vergelijken tekening-links met tekening-rechts (=voorbeeld voor de etser). Tussen beide tekeningen ligt een periode van 15 jaar. Een periode waarin grote veranderingen plaats vonden in het hertogdom Kleef met Gennep in het bijzonder. Het hertogdom is als onderdeel van het koninkrijk Pruissen meegesleept in een oorlog tegen Oostenrijk/Frankrijk (Zevenjarige Oorlog 1756-1763). Gennep (700 inw.; 180 woningen) wordt overspoeld door horden Franse troepen, die geherbergd, gevoed en gekleed moeten worden. Het stadje dreigt ten onder te gaan. Het vredig tafereel op De Beijers tekening-1757 (= de ets) is verre van de realiteit van dat moment. Maar ja, de tekenaar De Beijer woonde in Amsterdam. En de Nederlanden waren neutraal. Communicatie met het hertogdom was gebrekkig of bestond niet.

Nieuwe panden
Wanneer we de ets naast tekening leggen zien we direct dat De Beijer van tekening-links een grote strook weggelaten heeft. Een verklaring daarvoor is, dat voor de ets het stadhuis centraal stond. Voor ons vandaag is die weggelaten strook belangrijk. We krijgen een groter deel van de protestantse kerk te zien, terwijl op de oudste foto’s meestal de voorgevel staat. De kerk is naar achter gebouwd, waardoor de twee huizen links ervan naar voren springen. Nu kennen we dus ook twee panden van de westelijke huizenrij aan de Markt in 1742. Het rechter pand is niet de pastorie, want door de nog steeds grote schuldenlast van de kerkenbouw (1661-63) had de kerkenraad geen geld voor een eigen pastorie en moest Ds Fridrich von Erpers in een huurhuis elders in Gennep wonen.

Stadsbrand
Het linker huis kan een herberg zijn vanwege het rek voor het paard. Daaraan bond de voerman of ruiter zijn paard vast. De muurankers 1591 suggereren dat het huis de grote stadsbrand van 1597 overleefd heeft. Of verwijst dit huis naar zijn voorganger op die plek? De huizen rechts van de kerk zouden aan een pad kunnen staan dat liep naar het Norbertuspoortje in de noordelijke stadsmuur. De 80plussers onder ons kennen hier nog wel de kleine huisjes, die tot aan de ingang van de bewaarschool stonden. De klokkentoren op de tekening kennen we niet meer in deze vorm. Hij zou -een eeuw later- in 1846 door een blikseminslag half vernield worden.

Pauw
We zagen dat bij tekening Jan de Beijer (hierboven rechts) aan de linker zijde  een strook van tekening heeft weggelaten. Op de ets staat daardoor maar een klein stukje van de protestantse kerk. Verder staan personen veelal nog op dezelfde plaats, zij het soms met andere kledij en van ander geslacht. De hondjes hebben verschillende posities en de 3 bomen van 1742 zijn er op de ets 2 geworden. Daardoor is het gebouw – op de plaats van nu museüm Het Petershuis- duidelijker geworden. De ingang naar nu de Torenstraat heeft op de ets ook aan duidelijkheid gewonnen. Op het model voor de ets heeft De Beijer bij de boom rechts een pauw toegevoegd.

De Zalm
Uiterst rechts beneden op de ets zien we weer een rek voor teugels van een paard. Dit wijst weer op een herberg, de locatie van heden ten dage Hotel De Kroon. Was hier herberg ‘De Zalm’, die rond 1750 op de Markt uit documenten bekend is? Honderd jaar later staat hier logement ‘De Graanbeurs’ van Judocus Wierts; de plek waar de bekende Gennepse componist Johan Wierts opgroeide. Ja, van het Genneps Volkslied en het nog steeds geliefde ‘Onder Moeders paraplu’.

Vredig
Franse legers waren het hertogdom Kleef binnengevallen. (Zevenjarige Oorlog, 1756-1763). Het kleine stadje Gennep -tot de kleinste drie stadjes van het hertogdom Kleef behorend- zuchtte onder de inkwartiering en voeding van 1000 (!) Franse soldaten. Jan de Beijer bereidde de ets van Paulus van Liender voor. Niets op zijn tekening-1b geeft de oorlog en het Franse juk weer. De tekening-1b en dus ook de ets zien er zo vredig uit! We leggen de focus maar op het groepje personen centraal voor het bordes van het stadhuis.

Water
Het valt op dat de stadspomp van 1742 verdwenen is naar de achtergrond op de ets van 1758. Het groepje personen voor het bordes ziet er op de ets anders uit. Ze staan bij een visbank, waar de beroepsvisser op de Niers zijn verse vis regelmatig te koop aanbood (geen diepvries!). Deze stenen bank herinnert ons aan het jaar 1658. In maart van dat jaar beleefde Gennep de ergste watersnood uit zijn geschiedenis. Het waterstond zo hoog in de stad, dat boten die door Genneps straten voeren, vastmeerden op de Markt aan de visbanken daar!

Nawoord
Wij hebben in dit artikel getracht aannemelijk te maken dat Jan de Beijer zijn schets van het stadhuis met entourage in 1742 maakte. Gedateerd is de tekening-1a niet. De jaar-in jaar-uit rondreizende tekenaar was in 1746 weer in de buurt, gezien de tekening die hij in dat jaar maakte voor het Huis te Middelaar . Deed hij toen Gennep aan voor de schets van het stadhuis? Hij was er maar een uur gaans vandaan. Hij tekende in Heumen, Middelaar, Gennep, Afferden (Blijenbeek, 1738). Sloeg hij op weg naar Afferden het Kasteel Huis Heijen over? Of in 1742 toen hij bij Gennep was? Of zit de tekening nog in een onbekende particuliere verzameling? En waren de stadspoorten in Gennep niet interessant genoeg voor hem? Zo blijven er vragen…